ΓΙΑΤΙ; ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ Βασιλείου Α. Ακριβοπούλου Πρωτοπρεσβυτέρου (Δεύτερο Μέρος)

ΓΙΑΤΙ;

ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 

ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ 

Βασιλείου Α. Ακριβοπούλου

Πρωτοπρεσβυτέρου

(Δεύτερο Μέρος)
(Τρίτο μέρος)

Διαβάστε το πρώτο μέρος εδώ

14. ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΝΕΚΡΩΝ 

ΕΡ. Πως είναι δυνατόν ο νεκρός αδελφός, που μέσα σε λίγο διάστημα θα σαπίσει και θα γίνει χώμα, να αναστηθεί;

ΑΠ. Τα πνευματικά θέματα δεν επιλύονται με πείραμα και παρατήρηση. Η τετραγωνική λογική εδώ δεν βοηθά τον άνθρωπο. Για να μπορέσει να κατανοήσει κανείς τέτοια θέματα πρωτίστως πρέπει να πιστεύσει. Η έκτη αίσθηση που λέγεται πίστη αυτή θα βοηθήσει όλους μας.

Αλλά καλύτερα στο ερώτημα αυτό την απάντηση να την λάβουμε από τον

όσιο Νήφωνα.. Στο βιβλίο Ένας Ασκητής Επίσκοπος της ιεράς Μονής Παρακλήτου (Ωρωπός Αττικής) ο όσιος Νήφων δίδει την απάντηση. Καθώς ο όσιος ησύχαζε στο κελί του δέχτηκε επίσκεψη ενός αυτοκρατορικού αξιωματούχου, ο όποιος τον ερώτηση λέγοντας:



ΕΡ. Γέροντα άκουσα δυο ανθρώπους να συζητάνε για την ανάσταση των νεκρών. Ο ένας έλεγε ότι θ' αναστηθούν κάποτε οι νεκροί όλων των αιώνων και ο καθένας θα πάρει αμοιβή ανάλογη με τα έργα του. Ο άλλος όμως ισχυριζόταν το αντίθετο, και πειστικά μάλιστα. Ως αγιογραφική μαρτυρία έφερε και το προφητικό χωρίο: Οι δε νεκροί ζωήν ου μη ίδωσιν, ουδέ ιατροί ου μη αναστήσουσι . Τελικά έκανε και το συνομιλητή του ν' αλλάξει γνώμη... από τότε λοιπόν κλονίστηκε και η δική μου πίστη στην ανάσταση των νεκρών. Γι' αυτό, σε παρακαλώ, να μου πεις κάτι, δούλε του Θεού, πάνω σ' αυτό το θέμα, για να στηρίξεις την ψυχή μου, που παραδέρνει μέσα στην ταραχή των λογισμών της ολιγοπιστίας.

ΑΠ. Καλά ό,τι ακούς αμέσως τδ πιστεύεις; τον ρώτησε ο όσιος με αυστηρότητα. Αν άνοιγες τη Γραφή, θα έβλεπες πως ο ίδιος προφήτης λέει λίγο παρακάτω: Αναστήσονται οι νεκροί, και εγερθήσονται οι εν τοις μνημείοις, και ευφρανθήσονται οι εν τη γη . αυτό το πιστεύεις ;

- Πιστεύω, γέροντα, σ' ό,τι κι αν μου πεις, γιατί σήμερα διαπίστωσα πως είσαι προφήτης και γνωρίζεις των ανθρώπινων καρδιών τα βάθη.

- Τέτοιος λοιπόν είσαι; Μ' ένα λόγο γκρεμίζεσαι και μ' έναν άλλο ξανασηκώνεσαι; αυτό δεν είναι καλό πράγμα! τον μάλωσε ο όσιος.

- Να, πάτερ, επειδή δεν γνωρίζω σε βάθος την αγία Γραφή, όσα ακούω τα πιστεύω, δικαιολογήθηκε εκείνος. Εξήγησε μου λοιπόν δούλε του Θεού, πως τη μια φορά λέει ο προφήτης οι δε νεκροί ζωήν ου μη ίδωσιν ενώ την άλλη, αναστήσονται οι νεκροί αυτό μ' έβαλε πάλι σε απορία.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, παιδί μου, ότι οι νεκροί θ' αναστηθούν. Ναι, αναστήσονται οι νεκροί, και εγερθήσονται οι εν τοις μνημείοις , αλλά και ευφρανθήσονται οι εν τη γη, γιατί μετά την ανάσταση οι δίκαι­οι θα ευφραίνονται αιώνια. από την άλλη πάλι, όταν λέ­ει πώς οι νεκροί ζωήν ου μη ίδωσιν , εννοεί τούς νε­κρούς στην ψυχή, αυτούς πού προσκυνούν τις πέτρες και τα ξύλα, αυτούς πού δουλεύουν στα πάθη τους, αυτούς πού είναι βουτηγμένοι στην αμαρτία. Αυτοί, βέβαια, ζωήν ου μη ίδωσιν και ζωή είναι ό Χριστός. Τί ζωή να δουν, αλήθεια, οι ασεβείς, πού δεν πρόκειται ν' αναστηθούν για τη βασιλεία του Κυρίου, αλλά για την αιώνια κόλαση; Λοιπόν, παιδί μου, να έχεις ακράδαντη πίστη ότι με τη συντέλεια των αιώνων θα γίνει και η ανάσταση των νεκρών. Αλλοίμονο στον άνθρωπο που δεν πιστεύει σ' αυτά...



ΕΡ. Πως όμως, πάτερ, αυτό το σώμα, που θα έχει μεταβληθεί σε χώμα, θα μπορέσει να ξαναγίνει ακέραιο;

- Βλέπω πως αγαπάς πολύ τις συζητήσεις, είπε χαμογελώντας ο όσιος. Ας είναι θα σου απαντήσω και σ' αυτό. Λοιπόν, βάλε με το νου σου ένα κλήμα, πλούσιο σε τρυφερά βλαστάρια, καταπράσινα φύλλα, ζουμερά σταφύλια. Πόσο ωραίο είναι! Όταν όμως το τρυγήσουν, μένει μόνο με τα φύλλα. Σιγά-σιγά τα ρίχνει κι αυτά και τι βλέπεις πια ;Ένα γυμνό κούτσουρο, που ότι όμορφο είχε, έπεσε στη γη και σάπισε. Όλο το χειμώνα στέκεται ξερό. Φαίνεται σα νεκρό.. . Όταν όμως έρθει ο καιρός του, τι γίνεται; Το κλαδεύουν, και να, το κατάξερο κλήμα πετάει νέα βλασταράκια και φύλλα, και βρίσκεται ξαφνικά ξαναστολισμένο αξιοθαύμαστο με την πράσινη, χαριτωμένη φορεσιά του. Δεν αργούν μάλιστα να προβάλλουν πάλι τα σταφύλια του. Έτσι γύρω στον Ιούλιο, έχει ξαναβρεί όλη τη ζωντάνια, τη θαλερότητα και την προηγούμενη ομορφιά του... . Έπεσαν λοιπόν τα φύλλα και σάπισαν. Αλλά να που ξαναβγήκαν! Τρυγήθηκε και ο καρπός. Αλλά νάτος ακέραιος κι αυτός τον άλλο χρόνο πάνω στο κλήμα ... ! Πες μου τώρα εσύ, ποιος τα κάνει όλα αυτά και με ποιά δύναμη ; Εξήγησε μου, πως απ' το ξερό κούτσουρο βγαίνει το ζουμερό σταφύλι; Και πως το σταφύλι είναι γλυκό, ενώ το φυτό και τα φύλλα του στυφά; Πως γίνονται λοιπόν αυτά; Με ποιού τη φροντίδα και την πρόνοια; ... Στοχάσου τα τούτα και πληροφορήσου, ότι αυτός που ντύνει το κλήμα με τόση ομορφιά, αυτός που χαρίζει στο νεκρό ξύλο νέα ζωή και πλούσιο φύλλωμα και ολόδροσους καρπούς, ο Ίδιος είναι που θα αναστήσει, όταν θα έρθει η ώρα, και τα σώματα των νεκρών, ακέραια και ζωντανά ο παντοδύναμος Κύριος της ζωής και του θανάτου! Σ' αυτό να πιστεύεις ακλόνητα, γιέ μου, και σ' όλα τα θεόπνευστα δόγματα των αγίων αποστόλων. Έτσι θα κερδίσεις τη βασιλεία των ουρανών.

Ο άρχοντας, με την πίστη του δυναμωμένη, έπεσε στα πόδια του όσιου, λέγοντας:

- Πιστεύω, πάτερ, σ' όλα όσα μου είπες, γιατί το στόμα σου λαλεί την αλήθεια του Θεού. Σε παρακαλώ, να με θυμάσαι πάντα και στις άγιες προσευχές σου, για να μπορέσω κι εγώ να κάνω κάτι καλό στη ζωή μου, απ' όσα μας ζητάει ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός.

- Είναι αλήθεια παιδί μου, πως όλοι μας χρωστάμε να προσευχόμαστε στον άγιο Θεό όχι μονάχα για τον εαυτό μας, αλλά και για τους συνανθρώπους μας. Αλλοίμονο στο χριστιανό που ούτε για τους άλλους ούτε για την ψυχή του νοιάζεται. Μα κι αν αγωνιστούμε για την ψυχή μας, δεν κάνουμε όμως κάτι ό,τι μπορεί ο καθένας για να σωθεί ο αδελφός μας, πάλι είμαστε ένοχοι, γιατί δεν αξιοποιήσαμε το τάλαντο της χάριτος ... . Πήγαινε τώρα, παιδί μου. στο καλό. Ίσως η φιλανθρωπία του Θεού να συγχωρέσει και των δυο μας τις αμαρτίες! Γιατί πολλές φορές και μια μικρή προσευχή φτάνει, για να σώσει ο πανάγαθος και πολυεύσπλαχνος Κύριος το πλάσμα του από κάθε κακό. Το βλέπουμε καθαρά στους βίους των αγίων.

Με αυτά τα λόγια ο όσιος ευλόγησε τον επισκέπτη του και τον ξεπροβόδισε με αγάπη.

15. ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ 

ΕΡ. Δεν μπορώ να κατανοήσω πως το νεκρό σώμα μου θα αναστηθεί. Σε πια λογική βασίζεται αυτό; Μπορείτε να μου εξηγήσετε; 

ΑΠ. Είναι αλήθεια πως ο ορθολογιστής άνθρωπος είναι αδύνατο να κατανοήσει πράγματα που ανάγονται στην πνευματική σφαίρα. Δεν βασίζονται ποτέ αυτά στην τετραγωνική λογική. Μόνο με την πίστη προσεγγίζονται.

'Ας μη λησμονούμε όμως ότι έχουμε πολλές-πάμπολλες μαρτυρίες της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας που μας πείθουν. Όποιος πιστεύει στην Αγία Γραφή πείθεται.

Ο Προφήτης Ησαΐας θα μας πει: αναστήσονται οι νεκροί και εγερθήσονται οι εν τοις μνημείοις (Ησ. 26, 19). Και το ερώτημα είναι: Γιατί να πιστεύσω στον Ησαΐα ; Μα ο Προφήτης δεν είπε πράγματα δικά του, αλλά εκείνα που ο Θεός του απεκάλυψε. Εξάλλου ποιος μπορεί να διαψεύσει τον Ησαΐα; Πέμπτος Ευαγγελιστής χαρακτηρίστηκε. Οι προφητείες του όλες βγήκαν αληθινές. Γιατί και αυτή η προφητεία του να μην είναι αληθινή; Αλλά μήπως μόνο ο Ησαΐας μίλησε για ανάσταση νεκρών ;

Ο Προφήτης Ιεζεκιήλ βρέθηκε σε μια πεδιάδα όπου υπήρχε πλήθος οστών ανθρώπων. Τότε ο Θεός του είπε να δώσει εντολή στα ξερά οστά να αποκτήσουν σάρκες. Έδωσε την εντολή και βλέπει να συναρμολογούνται τα οστά, να αποκτούν σάρκα, και να ζωντανεύουν. αυτή η προφητεία μαρτυρεί ότι κατά τη Δευτέρα Παρουσία θα συναρμολογηθούν τα οστά των ανθρώπων και θα αποκτήσουν ζωή. (Ιεζ. 37).

Αλλά ας αφήσουμε την Παλαιά Διαθήκη για να έλθουμε στην Καινή. Η διδασκαλία του 'ίδιου του Κυρίου μας στο θέμα αυτό είναι κρυστάλλινη. Τι λέγει ο Κύριος; έρχεται ώρα εν η πάντες οι εν τοις μνημείοις ακούσονται της φωνής αυτού, και εκπορεύσονται οι τα αγαθά ποιήσαντες εις Ανάστασιν ζωής, οι δε τα φαύλα πράξαντες εις Ανάστασιν κρίσεως (Ιωανν. 5,28-29). Με άλλα λόγια: έρχεται ώρα, που όλοι όσοι θα βρίσκονται στα μνημεία θα ακούσουν τη φωνή Του και θα βγουν έξω, εκείνοι μεν που έκαναν το καλό θα αναστηθούν για ζωή, εκείνοι δε που έκαναν το κακό θα αναστηθούν για καταδίκη.

Και ο Άγιος Απόστολος Παύλος θα μας μιλήσει για το ίδιο θέμα λέγοντας: σαλπίσει γαρ, και οι νεκροί εγερθήσονται άφθαρτοι, και ημείς αλλαγησόμεθα (Α' Κορ. 15. 52) Δηλαδή θα σαλπίσει ο άγγελος και οι νεκροί θα αναστηθούν άφθαρτοι, και όσοι θα ζούμε κατά την παρουσία του Κυρίου θα αλλάξουμε. αυτό θα γίνει κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου εν ριπή οφθαλμού . Έτσι, συνεχίζει ο Άγιος Απόστολος Παύλος το φθαρτό τούτο σώμα θα ενδυθεί αφθαρσία και το θνητό τούτο σώμα θα ενδυθεί αθανασία. Θα πιστεύσουμε στα φληναφήματα των ορθολογιστών και άπιστων η στη ζωντανή διδασκαλία του Κυρίου και των Αγίων Του;

Όσοι κουράστηκαν με το σώμα τους για την αγάπη του Χριστού θα αμειφθούν όχι μόνο ψυχικά, αλλά και σωματικά, γιατί το σώμα συμμετείχε στα αγαθά έργα.

Όσοι όμως έζησαν με το σώμα τους την αμαρτία είναι επόμενο και με το σώμα τους να υποστούν τιμωρίες. αυτό απαιτεί και η δικαιοσύνη θα τονίσει ο Ιερός Χρυσόστομος.



ΕΡ. Που θα βρεθεί το σώμα των ανθρώπων εκείνων που τους κατασπάραξαν τα ψάρια στη θάλασσα η τα άγρια θηρία στο δάσος;

ΑΠ. Είναι γνωστό από την Αγ. Γραφή ότι ο Θεός δημιούργησε εκ του μηδενός τον άνθρωπο. Και η ευχή της αναφοράς στη Θεία Λειτουργία αυτό λέγει: εκ του μη όντος εις το είναι ημάς παρήγαγες δηλαδή ενώ δεν υπήρχαμε καθόλου μας δημιούργησες.

Αφού λοιπόν ο Παντοδύναμος Θεός μας δημιούργησε από το μηδέν, δεν μπορεί από τα απομεινάρια των κατασπαραχθέντων να χαρίσει σε μας σώμα πνευματικό;

Ναι. Θα αναστηθεί το σώμα μας. Αλλά σύμφωνα πάντα με τη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας μας θα αναστηθεί σώμα πνευματικό. Σπείρετε εν φθορά εγείρεται εν αφθαρσία .



ΕΡ. Το σώμα που θα αναστηθεί θα ενωθεί με την ψυχή του ανθρώπου. Πως θα τρέφεται και πως θα ζει;

ΑΠ. Το αναστημένο σώμα θα έχει νέες ιδιότητες. Δε θα έχει ανάγκη φαγητού και ποτού. Δε θα υποφέρει. Δε θα έχει ανάγκες βιολογικές. Εκεί, στον ουρανό, δε θα υπάρχουν γάμοι. Δε θα υπάρχει τεκνογονία. Θα είναι σώμα πνευματικό.

Οι Σαδδουκαίοι που δεν πίστευαν στην ανάσταση των νεκρών ρώτησαν τον Κύριο: Διδάσκαλε, ο Μωυσής είπε: Εάν κάποιος πεθάνει χωρίς να αποκτήσει παιδιά πρέπει να νυμφευθεί ο αδελφός του τη γυναίκα του προκειμένου να γεννήσει απόγονο στον αδελφό του. Ήταν δε ανάμεσα μας επτά αδελφοί. Και ο πρώτος, αφού ήλθε σε γάμο, πέθανε και επειδή δεν είχε παιδιά άφησε τη γυναίκα του στον αδελφό του. Με τον ίδιο τρόπο ο δεύτερος και ο τρίτος νυμφεύθηκαν την ίδια γυναίκα μέχρι τους επτά. Μετά από αυτούς πέθανε και η γυναίκα. Κατά την ανάσταση ποιού σύζυγος εκ των επτά θα είναι η γυναίκα; Όλοι την είχαν νυμφευτεί.

Και ο Κύριος τους απάντησε. Πέφτετε σε πλάνη και δε γνωρίζετε τις Άγιες Γραφές, οι όποιες δεν ομιλούν για υλιστικές αντιλήψεις περί αναστάσεως, ούτε ακόμη γνωρίζετε τη δύναμη του Θεού μπροστά στον όποιο τα πάντα είναι δυνατά. Είστε μακριά από το αληθινό νόημα των Γραφών. Δεν ξέρετε ότι στην ανάσταση δεν θα τελούνται ούτε θα υφίσταται γάμοι; Δεν ξέρετε ότι οι άνθρωποι εκεί θα ζουν όπως οι Άγγελοι;

Ναι. Η ζωή στον ουρανό θα ναι αγγελική μακριά από ύλη και υλιστικές αντιλήψεις. Μακριά από ιδέες παχυλές όπως συμβαίνει σε άλλες θρησκείες. Το πολίτευμα στον ουρανό θα ναι αγγελικό.



ΕΡ. Οι άνθρωποι πεθαίνουν σε νηπιακή ηλικία, αλλά και σε γεροντική. Πως θα είναι η εμφάνιση τους εκεί; Οι τυφλοί θα βλέπουν; Οι χωλοί θα περπατούν; Οι παράλυτοι θα κινούνται;

ΑΠ. Είναι γεγονός ότι καθημερινά στο κοιμητήριο οδηγούνται άνθρωποι πάσης ηλικίας. Από νήπια μέχρι υπέργηροι. Στη Βασιλεία του Θεού δεν θα υπάρχουν νέοι και γέροντες. Η υμνολογία της Εκκλησίας μας αναφέρει ότι όλοι οι άνθρωποι εκεί θα έχουν την ίδια ηλικία και οι πατέρες της Εκκλησίας μας αναφέρουν ότι η ηλικία όλων θα είναι τριάντα τριών ετών. Δεν θα υπάρχουν ακόμη στη Βασιλεία του Θεού άνθρωποι με αναπηρίες. Ούτε χωλοί, ούτε τυφλοί, ούτε παράλυτοι. εκεί θα είναι όλοι υγιείς και κανείς δεν θα υποφέρει. Η εκκλησία μας λέγει: ένθα ουκ έστι πόνος, ου λύπη, ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος .

Στα φοιτητικά μου χρόνια συνάντησα κάποιον τυφλό. Ήταν ένα νέο παιδί που σε ατύχημα έχασε το φως των οφθαλμών του. Βρισκόμασταν κάπου-κάπου και κουβεντιάζαμε. Ήταν νέος άνθρωπος και είχε γνωρίσει το

Χριστό από την παιδική του ηλικία. Τον ρώτησα: Θύμωσες ποτέ με το Θεό; Τα βαλες ποτέ μαζί του; Του είπες ποτέ γιατί; Η απάντηση του ήταν. Όχι, ποτέ. Μόνο τον ευχαρίστησα. Τώρα περιμένω να έλθει ο θάνατος για να αποκτήσω και πάλι το φως των οφθαλμών μου, για να βλέπω τα μεγαλεία του Θεού και να δοξάζω το υπερύμνητο Όνομά Του. Που ξέρεις ;Αν είχα τα μάτια μου ίσως ξέφευγα και τον ξεχνούσα. Τώρα μέσα στο σκοτάδι τον βλέπω καθαρά. Βλέπω την αγάπη Του και διαπιστώνω καθημερινά τη Θεία προστασία Του.

Για το τόσο σπουδαίο και σημαντικό αυτό θέμα μας ομιλεί ο Άγιος Απόστολος Παύλος στη Α' προς Κορινθίους επιστολή του και στο κεφάλαιο 15. εκεί ο Απόστολος ερωτά και συγχρόνως δίδει και την απάντηση. Αλλά θα προβάλλει κάποιος ένσταση και θα πει: Με ποιά δύναμη και με ποιο τρόπο ανασταίνονται οι νεκροί; Με ποιο σώμα επανέρχονται αυτοί στη ζωή; Ανόητε, εκείνο που σπέρνεις εσύ δεν λαμβάνει ζωή αν δεν πεθάνει και δεν σαπίσει στη γη. Και αυτό που σπέρνεις δεν είναι το σώμα που πρόκειται να φυτρώσει, αλλά σπέρνεις γυμνό και χωρίς φύλλα κόκκο σίτου επί παραδείγματι η κάποιου άλλου από τους λοιπούς σπόρους. Ο Θεός δεν δίδει στον κόκκο αυτό σώμα, καθώς από την αρχή της δημιουργίας ηθέλησε και διέταξε και εις καθένα από τους σπόρους το ιδιαίτερο του σώμα. (στιχ. 3638). Έτσι κατ' αναλογία θα γίνει και η ανάσταση των νεκρών. Σπέρνεται το σώμα στον τάφο σε κατάσταση φθοράς. Εγείρεται σε κατάσταση αφθαρσίας. Σπέρνεται και θάπτεται σε κατάσταση ατιμίας και δυσωδίας. Εγείρεται σε κατάσταση δόξας. Σπέρνεται σε κατάσταση ασθενείας, εγείρεται γεμάτο δύναμη (στιχ. 42,43). Θα αλλάξουμε γιατί πρέπει το φθαρτό αυτό σώμα να ενδυθεί αφθαρσία και το θνητό αυτό σώμα να ενδυθεί αθανασία (στιχ. 53)

Με τούτα τα λόγια ο μεγάλος των Εθνών Απόστολος μας προτρέπει να σκεφθούμε λίγο πρακτικά προκειμένου να κατανοήσουμε την ανάσταση των νεκρών. Λαμβάνει εικόνες παραστατικές από τη φύση, που είναι γεμάτη από νεκραναστάσεις. Τα στάχυα στους αγρούς, τα πολύχρωμα λουλούδια στους κάμπους, τα καρποφόρα δένδρα στα περιβόλια και όλα τα φυτά ξεκινούν από ένα σπόρο που έπεσε στη γη σάπισε και οδηγήθηκε στην αποσύνθεση. Και γεννάται εύλογο το ερώτημα. Μοιάζει ο σπόρος με το φυτό; Ασφαλώς όχι. Ομοιότης υπάρχει μόνο στη σπερματική βάση. Έτσι και τα σώματά μας. Θα υποστούν αλλαγή. Θα πέσουν στη γη σε κατάσταση φθοράς, αλλά θα αναστηθούν άφθαρτα, ένδοξα, ωραία.

Ο ιερός Χρυσόστομος μας λέγει ότι το σώμα θα είναι το αυτό και ουκ αυτό . Το ίδιο και όχι το 'ίδιο. Υπάρχει στο φθαρτό και στο άφθαρτο σώμα ομοιότης αλλά και διαφορά. Ίδιοι θα είμαστε μετά την Ανάσταση, αλλά αφθαρτοποιημένοι. Το ίδιο σώμα είχε ο Ιησούς κατά την Ανάσταση, αλλά αφθαρτοποιημένο με ιδιότητες, δηλαδή που με το φτωχό μας νου είναι αδύνατο να εξιχνιάσουμε.

16. ΕΙΚΟΝΑ ΚΥΡΙΟΥ ΣΤΟΝ ΚΕΚΟΙΜΗΜΕΝΟ 

ΕΡ. Παρατηρώ ότι στους νεκρούς αδελφούς μας τοποθετείται η εικόνα του Κυρίου. Στους κληρικούς όμως τοποποθετείται το ιερό ευαγγέλιο .Γιατί; 

ΑΠ. Όταν κοιμηθεί ένας αδελφός, οι οικείοι του αφαιρούν όλα του τα ενδύματα και τον ενδύουν με καθαρά ενδύματα και μάλιστα τα καλύτερα που είχε ο μακαριστός. Κατόπιν τοποθετούν ένα ιερό σκέπασμα που ονομάζεται σάβανο. Τούτο το σάβανο σημαίνει ότι ο άνθρωπος πίστευε στο Χριστό και σκέπει το σκήνωμά του ο ίδιος ο Κύριος. Πάνω από το σάβανο στην περιοχή του στήθους του αδελφού τοποθετείται η ιερή εικόνα του Κυρίου μας κατά προτίμηση η εικόνα της αναστάσεως. Τοποθετείται η εικόνα για να γίνει φανερό ότι ο προσφιλής μας στο Χριστό παρέδωσε την ψυχή του. Και η εικόνα της αναστάσεως σημαίνει ότι όπως ο Χριστός αναστήθηκε από τον τάφο έτσι και αυτός θα έλθει η ημέρα που το νεκρό του σώμα θα αναστηθεί. Μη λησμονούμε ποτέ ότι στο Σύμβολο της πίστεως τούτο λέγομε: Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών .

Όμως, όταν κοιμηθεί κάποιος κληρικός, ιερείς τον ενδύουν και όχι λαϊκοί. Τον ενδύουν με ρούχα καθαρά, καθώς και με την ιερατική αν είναι ιερεύς η την Αρχιερατική στολή αν είναι Αρχιερεύς. Ο Άγιος Συμεών Θεσ/νίκης διατάσσει να νίπτουν τους κληρικούς πριν να τους ντύσουν με νερό μόνο και με σπόγγο σταυροειδώς εις τύπον του ιερού βαπτίσματος κατά το μέτωπον και τους οφθαλμούς, τα χείλη και το στήθος και έτι κατά τα γόνατα και τας χείρας .

Έτσι αφού τους ντύσουν με τα άμφια τοποθετούν στα χέρια τους το ιερό Ευαγγέλιο. Το ιερό Ευαγγέλιο διαβάζεται πάνω από το νεκρό κληρικό καθ' όλη τη διάρκεια της παραμονής του στον ιερό Ναό. Η τοποθέτηση του Ευαγγελίου έχει ουσιαστικό χαρακτήρα. Είναι δείγμα ότι ο ιερέας η Αρχιερέας έζησε Ευαγγελικώς άμα δε και εις αγιασμόν αυτού εκ των Θειοτάτων λόγων . Είναι δε τα λόγια του Ευαγγελίου σάρκα του Θεού, διδασκαλία, μυστήρια, δόσις αφέσεως εγκλημάτων, τα σωτήρια πάθη, ο ζωοποιός θάνατος και η έγερσις. (Συμεών Θεσ/νίκης).

Στους μοναχούς και λαϊκούς διαβάζουμε το ψαλτήρι.

Τέλος ο κληρικός ενδύεται τα ιερατικά του άμφια, γιατί από το επίγειο θυσιαστήριο πρόκειται να μεταβεί στο υπερουράνιο, όπου θα συνεχίσει να λειτουργεί με το Δεσπότη Χριστό. (Από την 25η ώρα στην αιώνια ώρα, Βιργκίλ Γεωργίου). � � � � @W ��� η των νεκρών. Ο ένας έλεγε ότι θ' αναστηθούν κάποτε οι νεκροί όλων των αιώνων και ο καθένας θα πάρει αμοιβή ανάλογη με τα έργα του. Ο άλλος όμως ισχυριζόταν το αντίθετο, και πειστικά μάλιστα. Ως αγιογραφική μαρτυρία έφερε και το προφητικό χωρίο: Οι δε νεκροί ζωήν ου μη ίδωσιν, ουδέ ιατροί ου μη αναστήσουσι . Τελικά έκανε και το συνομιλητή του ν' αλλάξει γνώμη... από τότε λοιπόν κλονίστηκε και η δική μου πίστη στην ανάσταση των νεκρών. Γι' αυτό, σε παρακαλώ, να μου πεις κάτι, δούλε του Θεού, πάνω σ' αυτό το θέμα, για να στηρίξεις την ψυχή μου, που παραδέρνει μέσα στην ταραχή των λογισμών της ολιγοπιστίας.ΑΠ. Καλά ό,τι ακούς αμέσως τδ πιστεύεις; τον ρώτησε ο όσιος με αυστηρότητα. Αν άνοιγες τη Γραφή, θα έβλεπες πως ο ίδιος προφήτης λέει λίγο παρακάτω: Αναστήσονται οι νεκροί, και εγερθήσονται οι εν τοις μνημείοις, και ευφρανθήσονται οι εν τη γη . αυτό το πιστεύεις ; 

- Πιστεύω, γέροντα, σ' ό,τι κι αν μου πεις, γιατί σήμερα διαπίστωσα πως είσαι προφήτης και γνωρίζεις των ανθρώπινων καρδιών τα βάθη.

- Τέτοιος λοιπόν είσαι; Μ' ένα λόγο γκρεμίζεσαι και μ' έναν άλλο ξανασηκώνεσαι; αυτό δεν είναι καλό πράγμα! τον μάλωσε ο όσιος.

- Να, πάτερ, επειδή δεν γνωρίζω σε βάθος την αγία Γραφή, όσα ακούω τα πιστεύω, δικαιολογήθηκε εκείνος. Εξήγησε μου λοιπόν δούλε του Θεού, πως τη μια φορά λέει ο προφήτης οι δε νεκροί ζωήν ου μη ίδωσιν ενώ την άλλη, αναστήσονται οι νεκροί αυτό μ' έβαλε πάλι σε απορία.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, παιδί μου, ότι οι νεκροί θ' αναστηθούν. Ναι, αναστήσονται οι νεκροί, και εγερθήσονται οι εν τοις μνημείοις , αλλά και ευφρανθήσονται οι εν τη γη, γιατί μετά την ανάσταση οι δίκαι­οι θα ευφραίνονται αιώνια. από την άλλη πάλι, όταν λέ­ει πώς οι νεκροί ζωήν ου μη ίδωσιν , εννοεί τούς νε­κρούς στην ψυχή, αυτούς πού προσκυνούν τις πέτρες και τα ξύλα, αυτούς πού δουλεύουν στα πάθη τους, αυτούς πού είναι βουτηγμένοι στην αμαρτία. Αυτοί, βέβαια, ζωήν ου μη ίδωσιν και ζωή είναι ό Χριστός. Τί ζωή να δουν, αλήθεια, οι ασεβείς, πού δεν πρόκειται ν' αναστηθούν για τη βασιλεία του Κυρίου, αλλά για την αιώνια κόλαση; Λοιπόν, παιδί μου, να έχεις ακράδαντη πίστη ότι με τη συντέλεια των αιώνων θα γίνει και η ανάσταση των νεκρών. Αλλοίμονο στον άνθρωπο που δεν πιστεύει σ' αυτά...



ΕΡ. Πως όμως, πάτερ, αυτό το σώμα, που θα έχει μεταβληθεί σε χώμα, θα μπορέσει να ξαναγίνει ακέραιο;

- Βλέπω πως αγαπάς πολύ τις συζητήσεις, είπε χαμογελώντας ο όσιος. Ας είναι θα σου απαντήσω και σ' αυτό. Λοιπόν, βάλε με το νου σου ένα κλήμα, πλούσιο σε τρυφερά βλαστάρια, καταπράσινα φύλλα, ζουμερά σταφύλια. Πόσο ωραίο είναι! Όταν όμως το τρυγήσουν, μένει μόνο με τα φύλλα. Σιγά-σιγά τα ρίχνει κι αυτά και τι βλέπεις πια ;Ένα γυμνό κούτσουρο, που ότι όμορφο είχε, έπεσε στη γη και σάπισε. Όλο το χειμώνα στέκεται ξερό. Φαίνεται σα νεκρό.. . Όταν όμως έρθει ο καιρός του, τι γίνεται; Το κλαδεύουν, και να, το κατάξερο κλήμα πετάει νέα βλασταράκια και φύλλα, και βρίσκεται ξαφνικά ξαναστολισμένο αξιοθαύμαστο με την πράσινη, χαριτωμένη φορεσιά του. Δεν αργούν μάλιστα να προβάλλουν πάλι τα σταφύλια του. Έτσι γύρω στον Ιούλιο, έχει ξαναβρεί όλη τη ζωντάνια, τη θαλερότητα και την προηγούμενη ομορφιά του... . Έπεσαν λοιπόν τα φύλλα και σάπισαν. Αλλά να που ξαναβγήκαν! Τρυγήθηκε και ο καρπός. Αλλά νάτος ακέραιος κι αυτός τον άλλο χρόνο πάνω στο κλήμα ... ! Πες μου τώρα εσύ, ποιος τα κάνει όλα αυτά και με ποιά δύναμη ; Εξήγησε μου, πως απ' το ξερό κούτσουρο βγαίνει το ζουμερό σταφύλι; Και πως το σταφύλι είναι γλυκό, ενώ το φυτό και τα φύλλα του στυφά; Πως γίνονται λοιπόν αυτά; Με ποιού τη φροντίδα και την πρόνοια; ... Στοχάσου τα τούτα και πληροφορήσου, ότι αυτός που ντύνει το κλήμα με τόση ομορφιά, αυτός που χαρίζει στο νεκρό ξύλο νέα ζωή και πλούσιο φύλλωμα και ολόδροσους καρπούς, ο Ίδιος είναι που θα αναστήσει, όταν θα έρθει η ώρα, και τα σώματα των νεκρών, ακέραια και ζωντανά ο παντοδύναμος Κύριος της ζωής και του θανάτου! Σ' αυτό να πιστεύεις ακλόνητα, γιέ μου, και σ' όλα τα θεόπνευστα δόγματα των αγίων αποστόλων. Έτσι θα κερδίσεις τη βασιλεία των ουρανών.

Ο άρχοντας, με την πίστη του δυναμωμένη, έπεσε στα πόδια του όσιου, λέγοντας:

- Πιστεύω, πάτερ, σ' όλα όσα μου είπες, γιατί το στόμα σου λαλεί την αλήθεια του Θεού. Σε παρακαλώ, να με θυμάσαι πάντα και στις άγιες προσευχές σου, για να μπορέσω κι εγώ να κάνω κάτι καλό στη ζωή μου, απ' όσα μας ζητάει ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός.

- Είναι αλήθεια παιδί μου, πως όλοι μας χρωστάμε να προσευχόμαστε στον άγιο Θεό όχι μονάχα για τον εαυτό μας, αλλά και για τους συνανθρώπους μας. Αλλοίμονο στο χριστιανό που ούτε για τους άλλους ούτε για την ψυχή του νοιάζεται. Μα κι αν αγωνιστούμε για την ψυχή μας, δεν κάνουμε όμως κάτι ό,τι μπορεί ο καθένας για να σωθεί ο αδελφός μας, πάλι είμαστε ένοχοι, γιατί δεν αξιοποιήσαμε το τάλαντο της χάριτος ... . Πήγαινε τώρα, παιδί μου. στο καλό. Ίσως η φιλανθρωπία του Θεού να συγχωρέσει και των δυο μας τις αμαρτίες! Γιατί πολλές φορές και μια μικρή προσευχή φτάνει, για να σώσει ο πανάγαθος και πολυεύσπλαχνος Κύριος το πλάσμα του από κάθε κακό. Το βλέπουμε καθαρά στους βίους των αγίων.

Με αυτά τα λόγια ο όσιος ευλόγησε τον επισκέπτη του και τον ξεπροβόδισε με αγάπη.

17. ΜΝΗΣΘΗΤΙ ΚΥΡΙΕ 

ΕΡ. Ωφελούνται οι νεκροί μας, όταν δίνουμε τα ονόματα τους στον ιερέα να τα μνημονεύσει; Εάν δεν έχουμε δικούς μας απογόνους εμάς ποιος θα μας μνημονεύει; από που η ωφέλεια;

ΑΠ. Ναι. Οι προσφιλείς μας νεκροί ωφελούνται τα μέγιστα. Γι' αυτό συχνά πυκνά να δίδουμε τα ονόματα τους στον ιερέα για να τα μνημονεύει. Και όταν βρισκόμαστε στο Ναό του Θεού και προσευχόμαστε για τον εαυτό μας και την οικογένεια μας, να μην λησμονούμε τους τεθνεώτες αδελφούς μας, όπως και εκείνοι δεν μας λησμονούν από τον χώρο στον όποιο βρίσκονται. Συμβαίνουν όμως μερικά παράδοξα στους ιερούς Ναούς κατά την τέλεση μνημοσύνων. Πολλοί χριστιανοί κατά την τέλεση μνημοσύνου στο Ναό φεύγουν. Πιστεύουν ότι το μνημόσυνο είναι μία ιδιωτική υπόθεση. Πιστεύουν ότι το μνημόσυνο αφορά τους συγγενείς και μόνο του τεθνεώτος και κανένα άλλο. Πιστεύουν ακόμη ότι όσοι παραμένουν ανέχονται αυτή την κατάσταση και κάθονται για να πάρουν το αντίδωρο τους μετά το τέλος του μνημοσύνου. Λάθος. Μέγα λάθος. Το μνημόσυνο δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, αλλά είναι υπόθεση όλης της Εκκλησίας. Ο νεκρός αδελφός δεν είναι ξένος. Ήταν, όσο ζούσε, μέλος του σώματος της Εκκλησίας του Χριστού και τώρα που ανήκει στη θριαμβεύουσα Εκκλησία δεν παύει να είναι μέλος αυτής της Εκκλησίας. Αλλά στρατευόμενη και Θριαμβεύουσα Εκκλησία είναι μία. Σ' αυτή ανήκουμε κι εμείς και οι τεθνεώτες αδελφοί μας. Είμαστε υποχρεωμένοι επομένως να μείνουμε μέχρι τέλους του μνημοσύνου, για να προσευχηθούμε για τον κεκοιμημένο αδελφό, που πριν λίγο άνηκε στη δική μας κοινότητα.

Παράλληλα έχουμε τη δυνατότητα να προσευχηθούμε και νοερώς να μνημονεύσουμε τους δικούς μας προσφιλείς νεκρούς.

Και το ερώτημα που τέθηκε λέγει. Αν κάποιος δεν έχει αφήσει κάποιους πίσω δικούς του ανθρώπους, ποιος θα τους μνημονεύσει αυτούς; από που εκείνοι θα λάβουν βοήθεια πνευματική για να ανακουφισθούν;

Η στοργική μητέρα Εκκλησία φροντίζει γι' αυτή την έλλειψη. Αγαπά τα τέκνα της και προσεύχεται συνεχώς γι' αυτά. Για ποιούς εύχεται Υπέρ πάντων των προαναπαυσαμένων πατέρων και αδελφών ημών . Υπέρ πάντων. Δεν εξαιρεί κανένα. Δεν εύχεται για άγιους και εξαιρεί τους αμαρτωλούς, αλλά για όλους που άφησαν τον κόσμο αυτό. Η Εκκλησία μας μνημονεύει τους τεθνεώτες, αλλά και τους ζώντες. Οι ζώντες έχουν ακόμη δυνατότητα να ελκύσουν το θείο έλεος και να μετανοιώσουν. Οι τεθνεώτες όμως όχι. Έχουν μεγαλύτερη ανάγκη των προσευχών της Εκκλησίας. Να γιατί η Εκκλησία κατά την τέλεση της ευχαριστιακής σύναξης δηλαδή της Θ. Λειτουργίας και κατά την ώρα του Αγιασμού των τιμίων δώρων λέγει: Έτι προσφέρομεν σοι την λογικήν ταύτην και αναίμακτον λατρείαν υπέρ των εν πίστει προαναπαυσαμένων.

Το ίδιο πράττει και κατά την ψαλμωδία του Θεομητορικού Ύμνου Άξιον εστίν ... . Ο λειτουργός δέεται λέγων: Μνήσθητι Κύριε πάντων των κεκοιμημένων επ' ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου και ανάπαυσον αυτούς, όπου επισκοπεί το φως του προσώπου Σου . Με αμείωτη αγάπη μνημονεύει πάντας σε κάθε Θεία Λειτουργία. Δεν ενθυμείται τους κεκοιμημένους αδελφούς μας μόνο τα ψυχοσάββατα. Και ας μη λησμονούμε ότι η μία ημέρα της εβδομάδος, δηλ. το Σάββατο, είναι αφιερωμένο στους κεκοιμημένους αδελφούς μας γι' αυτό τα τροπάρια και οι κανόνες του Σαββάτου είναι όλα νεκρώσιμα. Στον Όρθρο ψάλλονται ακόμη και τα νεκρώσιμα ευλογητάρια.

Ο Γέρων Σιλουανός ο Αγιορείτης όχι μόνο προσευχόταν για τους κεκοιμημένους αδελφούς, αλλά συγχρόνως έκλαιγε κατά τη διάρκεια αυτής της προσευχής. Στις συζητήσεις του προέτρεπε και τους άλλους αδελφούς να προσεύχονται για τους κεκοιμημένους. Με άλλα λόγια η Θ. Λειτουργία αναπαύει τους κεκοιμημένους αδελφούς και τους ωφελεί πολύ, καθώς και το μνημόσυνο που τελείται πάντα μέσα στη Θ. Λειτουργία.

18. ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ


ΕΡ. Παρατηρώ ότι στην Ενορία μου σχεδόν κάθε Κυριακή τελούνται μνημόσυνα. Διερωτώμαι. Ωφελούν τα μνημόσυνα τους κεκοιμημένους αδελφούς; Ξέρουμε ότι εν τω Άδη ουκ έστι μετάνοια . Ξέρουμε ακόμη από την Αγία Γραφή ότι: απόκειται τοις ανθρώποις άπαξ αποθανείν, μετά δε ταύτα κρίσις (Εβρ. Θ', 27). Θα αλλάξουμε εμείς τη γνώμη του Θεού;

ΑΠ. Είναι αλήθεια ότι όλοι εμείς πού ανήκουμε στην στρατευόμενη Εκκλησία τελούμε ιερά μνημόσυνα για τους τεθνεώτες αδελφούς μας. Το μνημόσυνο δεν είναι τίποτε άλλο παρά προσευχή όλης της Εκκλησίας για την ανάπαυση της ψυχής του κοιμηθέντος αδελφού. Με το θάνατο η ψυχή απαλλάσσεται του σώματος και έρχεται στον ουρανό, όπου και θα κριθεί. Η πρώτη αυτή κρίση της ψυχής λέγεται μερική σε αντιδιαστολή από την γενική κρίση, που πρόκειται να γίνει κατά τη δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος διδάσκει ότι η πίστη της Εκκλησίας μας είναι πως οι ψυχές των αδελφών μας που χωρίζονται από τα σώματα η χαίρονται η λυπούνται. Δεν απολαμβάνουν των μελλόντων αγαθών πλήρως, ούτε κατακρίνονται. Προγεύονται. Κατά την δευτέρα Παρουσία, όταν ενωθεί η ψυχή με το σώμα θα απολαμβάνει κανείς των μελλόντων αγαθών τελείως η θα κατακρίνεται αμετακλήτως ( I. Καρμίρη Τα Συμβολικά μνημεία 6.764).

Και με τα μνημόσυνα τι πετυχαίνουμε; Μπορούμε να αλλάξουμε τη γνώμη του Θεού που έκρινε τον άνθρωπο;

Η ομολογία του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Δοσιθέου ρίχνει άπλετο φως στο ερώτημα. Λέγει συγκεκριμένα ο άγιος :

Εκείνοι που έπεσαν σε θανάσιμα αμαρτήματα και δεν πέθαναν στην απόγνωση, αλλά μετανόησαν μεν, όταν ζούσαν, δεν έκαναν όμως εκείνο τον καρπό της μετανοίας, που έπρεπε (να χύσουν δηλ. δάκρυα, να προσευχηθούν, να ανακουφίσουν πτωχούς, να δείξουν έμπρακτα την αγάπη τους στο Θεό και τον πλησίον) αυτών των ανθρώπων οι ψυχές μετέβησαν στον Άδη και υπομένουν την ποινή για τα αμαρτήματα που διέπραξαν. Συναισθάνονται ότι από εκεί θα απαλλαγούν από την άκρα αγαθότητα του Θεού με τις δεήσεις των ιερέων και τις ελεημοσύνες που κάνουν οι δικοί τους άνθρωποι στη γη. Πάρα πολύ δε μπορεί να ωφελήσει αυτούς τους ανθρώπους η Θ. Λειτουργία που τελούν οι συγγενείς τους. εμείς όμως δεν γνωρίζουμε τον καιρό της απαλλαγής τους. Ότι όμως θα ελευθερωθούν από τα δεινά πριν της κοινής Αναστάσεως και Κρίσεως, είμαστε απολύτως βέβαιοι.

Η ομολογία του Πέτρου Μογγίλα είναι πράγματι συγκλονιστική. Ύστερα από το θάνατο η ψυχή δεν μπορεί να ελευθερωθεί η να μετανοήσει και να κάμει τίποτες έργον, όπου να λυτρωθή από των δεσμών του Άδου. Μόνον αι Θειε Λειτουργίαι, αι προσευχαί και αι ελεημοσύναι, όπου γίνονται δι αυτήν από τους ζώντας, εκείνα την ωφελούσι πολλότατα και από τα δεσμά του Άδου την ελευθερούσι .

Στο Η' βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών διαλαμβάνονται τα εξής: Επιτελείσθω τοις κεκοιμημένοις τρίτα δια τον Αναστάντα τριήμερον και ένατα εις υπόμνησιν των περιόντων (ζώντων) και των κεκοιμημένων και τεσσαράκοντα κατά τον παλαιόν τύπον. Μωσήν γαρ ούτως ο λαός επένθησεν και ενιαύσια υπέρ μνείας αυτού. Και διδόσθω εκ των υπαρχόντων αυτού πένησιν εις ανάμνησιν αυτού .

Τα μνημόσυνα προσθέτει ωφελούν τους ευσεβείς όχι όμως και τους ασεβείς, τους πωρωμένους.

Αύτη είναι η διδασκαλία της Εκκλησίας για τα μνημόσυνα. Εις τους ευσεβείς, τους ημιτελώς μετανοήσαντες, φέρουν ωφέλεια μεγάλη. Στους ασεβείς και πωρωμένους όχι.

Η αγία μας Εκκλησία τελούσε ανέκαθεν μνημόσυνα και προσεύχονταν για τους κεκοιμημένους αδελφούς μας. Εάν δεν ωφελούσαν δεν θα τελούσε και δεν θα έκανε δεήσεις για τους απελθόντες. τούτο φαίνεται και από την αρχαία πράξη της Εκκλησίας. Τέτοιες δεήσεις και ευχές θα συναντήσουμε όχι μόνο στις γνωστές Θείες Λειτουργίες του Ιερού Χρυσοστόμου και του Μεγάλου Βασιλείου, αλλά και στις Θείες Λειτουργίες του Ευαγγελιστού Μάρκου, Ιακώβου του αδελφόθεου και Αγίου Κλήμεντος.

Να τι η Αγία μας Εκκλησία εύχεται την ημέρα της Πεντηκοστής. Επάκουσον ημών δεομένων σου, και ανάπαυσον τας φυγάς των δούλων σου, των προκεκοιμημένων πατέρων και αδελφών ημών και λοιπών συγγενών κατά σάρκα και πάντων των οικείων της πίστεως, περί ων την μνήμην ποιούμεν νυν ...

Και στη νεκρώσιμη ακολουθία ζητούμε από τον Κύριο να αναπαύσει την ψυχή του κοιμηθέντος και να την τοποθετήσει εν τόπω φωτεινώ ένθα ουκ έστι πόνος, ου λύπη ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος .

Ακόμη δε η Αγία μας Εκκλησία τελεί κατ' έτος δυο μνημόσυνα. Ένα το Σάββατο των Απόκρεω και ένα το Σάββατο της Πεντηκοστής. αυτά τα ονόμασε ψυχοσάββατα και τα τελεί για όλους εκείνους που δεν τους έγιναν μνημόσυνα και στερήθηκαν την ωφέλεια από αυτά.

19. ψυχοσαββατα 

ερ. Γνωρίζω ότι η Εκκλησία δυο Σάββατα του έτους τα ονομάζει ψυχοσάββατα. Γιατί; Τι ιδιαίτερο συμβαίνει σ' αυτά τα Σάββατα;

απ. Η Αγία μας Εκκλησία τις ημέρες της εβδομάδος τις έχει αφιερωμένες σε κάποιον Άγιο. Τη Δευτέρα στους Αγγέλους και Αρχαγγέλους. Την Τρίτη στον Τίμιο Πρόδρομο. Την Τετάρτη και Παρασκευή στον Τίμιο Σταυρό. Την Πέμπτη στους Αγίους Αποστόλους και τον Άγιο Νικόλαο. Το Σάββατο στους κεκοιμημένους αδελφούς μας και την Κυριακή στον Κύριό μας.

Βλέπεται πόσο σωστά σκέφθηκε; Η μία ημέρα της εβδομάδας αφιερώθηκε στους κοιμηθέντας αδελφούς μας. Και τούτο γιατί οι κοιμηθέντες μπορεί να έφυγαν από κοντά μας, πλην όμως ανήκουν στην Εκκλησία μας. Η Εκκλησία μας απαρτίζεται από τα ζώντα μέλη και από τα κοιμηθέντα.

Υπάρχει επικοινωνία; Ναι. Οι μεν με τους δε. Πως; Δια της προσευχής. Αλλά δυο από τα Σάββατα του έτους η Εκκλησία μας τα ονομάζει ψυχοσάββατα. Και αυτά είναι: Το Σάββατο των Απόκρεω και το Σάββατο της Πεντηκοστής. Και τι συμβαίνει σ' αυτά; Οι πιστοί προσεύχονται ιδιαίτερα αυτά τα Σάββατα. Μεταβαίνουν στο Ναό, φέρνουν κόλλυβα από Παρασκευή εσπέρας και μνημονεύουν τα ονόματα των τεθνεώτων αδελφών.

Ποιά η διαφορά του απλού Σαββάτου από το Ψυχοσάββατο; Τα ίδια δεν διαβάζουμε και το απλό Σάββατο; Την απάντηση θα την λάβουμε από τον Συναξαριστή: Επειδή τινάς πολλάκις επί ξένοις υπέστησαν θανάτου, εν θαλάσση και αβάτοις όρεσιν, εν κρημνοίς τε και χάσμασιν και λοιμοίς και λιμοίς και πολέμοις και εμπρησμοίς και κρυμνοίς και άλλους παντοίους θανάτους υπομεμενηκότες, ίσως δε και πένητες όντες και άποροι και των νενομισμένων ψαλμωδιών και μνημοσυνών ουκ έτυχον, φιλανθρώπως οι θείοι Πατέρες κινούμενοι, κοινώς μνείαν τούτων απάντων την Καθολικήν Εκκλησίαν ποιείσθαι εθέσπισον, από των ιερών Αποστόλων διαδοξάμενοι, ίνα και οι μη των νενομισμένων ανά μέρος, δια τίνος συμβάντος τετυχηκότες τη νυν κοινή μνεία κακείνοι περιελαμβάνοντο, δεικνύντες ως και τα υπέρ αυτών γινόμενα μεγάλην αυτοίς προξενεί την ωφέλειαν.

α) τούτο είναι παραδεδομένο από τους Αγίους Αποστόλους.

β) Δείχνει τη στοργή της μητέρας Εκκλησίας για όλα τα τέκνα της ανεξάρτητα φυλής, ηλικίας, χρώματος, φύλλου.

γ) Πόσο απαραίτητο είναι το μνημόσυνο αυτό για τους αδελφούς μας; Τι λέγει; Μεγάλην αυτοίς προξενεί την ωφέλειαν .

Επομένως τα ψυχοσάββατα μνήμην επιτελούμεν πάντων των απ'αιώνος, κοιμηθέντων ευσεβώς και επ'ελπίδι Αναστάσεως ζωής αιωνίου πατέρων και αδελφών ημών . Ένα τροπάριο της δ' ωδής του κανόνος του Σαββάτου προ των Απόκρεω λέγει:

Πατέρων, προπατόρων, πάππων και προπάππων, εκ των απ' αρχής, και μέχρι των εσχάτων, εν ευνομία θανόντων, και ευπιστία, πάντων μνημόνευσον Σωτήρ ημών .Ο Άγιος Κύριλλος Ιερουσαλήμων λέγει: Μεγίστην όνησιν πιστεύουσα έσεσθαι ταις ψυχαίς υπέρ ων τι δέησις αναφέρεται της αγίας και φρικωδέστατης θυσίας .

Μαρτυρίες για τις ευχές υπέρ των κοιμηθέντων έχουμε και από τους τρεις φωστήρες της Εκκλησίας Βασιλείου-Γρηγορίου και Ιωάννου Χρυσοστόμου. Ιδιαίτερα στις ευχές της Θείας Λειτουργίας Χρυσοστόμου-Βασιλείου γίνεται μνεία των κοιμηθέντων αδελφών.

Γιατί η Εκκλησία διάλεξε αυτά τα δυο Σάββατα δηλαδή των Απόκρεω και της Πεντηκοστής και τα ονόμασε ψυχοσάββατα; Τι ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα έχουν; Στις αποκριές υπάρχει εικόνα του αδεκάστου Κριτού . Γίνεται επομένως παράκλησις εις τον Κριτή όπως ελεήσει τας ψυχάς των κεκοιμημένων.

Την Πεντηκοστή εορτάζουμε πνεύματος επιδημίαν . Παρακαλούμε όπως η προσευχή όλης της Εκκλησίας εισακουσθεί, ώστε το Άγιον Πνεύμα να επιχυθεί και στους ζώντες αδελφούς.

Κατά συνέπεια τις αποκριές προσευχόμαστε εμείς στον Κριτή για τους τεθνεώτες, επειδή εκείνοι δεν μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους και την Πεντηκοστή πιστεύουμε ότι όλη η Εκκλησία καθώς και οι τεθνεώτες άγιοι προσεύχονται για μας, ώστε το Άγιο Πνεύμα να μας επισκιάσει.

Με άλλα λόγια:

Στην μεταφυσική πραγματικότητα, στο υπερπέραν, εκεί όπου ο νους του ανθρώπου είναι αδύνατον να εισχωρήσει υπάρχουν οι ψυχές των κεκοιμημένων αδελφών μας. Οι ψυχές ζουν όπως εξηγούμε σε ιδιαίτερο κεφάλαιο της παρούσης εργασίας. Η ψυχή δεν αποθνήσκει. Το σώμα ναι. Θάνατος της ψυχής είναι η αμαρτία, που τη χωρίζει από το Θεό. Σ' αυτό συντελεί και ο διάβολος που είναι ψυχοκτόνος. Ο Κύριος μας είπε: Μη φοβάσθε εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να φονεύσουν το σώμα σας. Την ψυχή σας δεν μπορούν να τη φονεύσουν. Η ψυχή φονεύεται όντως όταν χωρισθεί από το Θεό. Η ζωή μακριά από το Θεό είναι θάνατος. Γι' αυτό ο Άγιος Κοσμάς έλεγε: Ψυχή και Χριστός σας χρειάζονται. αυτά δεν μπορούν να σας τα πάρουν έκτος αν μόνοι σας τα δώσετε.

Οι ψυχές των τεθνεώτων αδελφών έχουν την ανάγκη μας και ζητούν το δώρο τους. Ποιο είναι αυτό; Η Προσευχή μας. Καθήκον έχουμε να προσευχόμαστε για τους προσφιλείς νεκρούς μας και όχι μόνο γι' αυτούς. Για όλους τους τεθνεώτες αδελφούς ιδιαίτερα για εκείνους που δεν έχουν πίσω τους κάποιο συγγενή να τους μνημονεύσει.

Καθήκον και υποχρέωση ιερή όλων μας είναι ιδιαίτερα κατά την τέλεση μνημόσυνων να παραμένουμε στον Ιερό Ναό και παράλληλα με την προσευχή μας για τον κεκοιμημένο αδελφό υπέρ του όποιου γίνεται το μνημόσυνο να ενθυμούμαστε και τους προσφιλείς μας νεκρούς και τους αγνώστους αδελφούς που η Εκκλησία ενθυμείται τα ψυχοσάββατα.

Η ωφέλεια που θα προκύψει είναι διπλή. Πρώτα ωφελούνται οι κεκοιμημένοι αδελφοί και κατόπιν εμείς οι ίδιοι.

20. τριτα ενατα τεσσαρακοντα – ετησια 

ερ. Θέλω να σας ρωτήσω τι είναι τα τριήμερα εννιάμερα σαρανταήμερα και ετήσια. Γιατί γίνονται αυτά; 

απ. Τα τρισάγια και μνημόσυνα που γίνονται για τους κεκοιμημένους αδελφούς μας στις τρεις, τις εννιά, τις σαράντα ημέρες και στο χρόνο δεν είναι τίποτε άλλο παρά προσευχές της Εκκλησίας για τους κεκοιμημένους αδελφούς μας. Προσευχόμαστε όλα τα μέλη του σώματος της Εκκλησίας για την ανάπαυση της ψυχής. Παρακαλούμε το Θεό να συγχωρήσει τα τυχόν ανομήματα και πλημελήματα του αδελφού, γιατί και αυτός ως άνθρωπος έσφαλε στη ζωή του ουκ έστιν άνθρωπος ος ζήσεται (επί της γης) και ούχ αμαρτήσει (νεκρ. ακολουθία).

Η αγία μας Εκκλησία όρισε, ώστε την Τρίτη ημέρα να διαβάζονται επί του τάφου τα λεγόμενα τρίτα (τριήμερα). Έχουν οπωσδήποτε συμβολικό χαρακτήρα. Γιατί τα τρίτα; Γιατί εκ της Αγίας Τριάδος έλαβε ο άνθρωπος το είναι του, δηλαδή την ύπαρξή του. Κι ο μεταστάς πρόκειται να αλλοιωθεί και να έλθει στο αρχαίο κάλλος που ήταν πριν της παραβάσεως κοντά στον Τριαδικό Θεό.

Γιατί τα ένατα; Το πνεύμα του μεταστάντος ως άυλον πλέον συγκατατάσσεται με τα άυλα πνεύματα των Αγίων Αγγέλων που είναι εννέα. Χωρίζονται τα εννέα τάγματα σε τρεις τριάδες και κηρύττουν και ανυμνούν τον τριαδικό Θεό.

Γιατί τα τεσσαρακοστά; Την τεσσαρακοστή ημέρα ο Κύριος ανελήφθη. Και ο προσφιλής μας νεκρός στην κοινή ανάσταση, τη Δευτέρα δηλαδή Παρουσία, θα λάβει σώμα πνευματικόν, και όπως ο Κύριος ανελήφθη την τεσσαρακοστή ημέρα και εθεάθη εν μέσω των νεφελών, έτσι και εν μέσω των νεφελών να αρπαχθεί για να προϋπαντήσει τον Κριτή τον Σωτήρα και Δεσπότη, για να είναι πάντα μαζί του. Ο Απ. Παύλος λέγει χαρακτηριστικά για τους ανθρώπους που θα ζουν στην εποχή της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου, που ισχύει φυσικά και για τους κεκοιμημένους αδελφούς μας έπειτα ημείς οι ζώντες οι παραλειπόμενοι, άμα συν αυτοίς αρπαγησόμεθα εν νεφέλαις εις απάντησιν του Κυρίου εις αέρα και ούτω πάντοτε συν Κυρίω εσόμεθα (Α' Θεσ/κεις, δ', 17)

Γιατί τα ετήσια; Τα μνημόσυνα που τελούνται με τη συμπλήρωση έτους από το θάνατο του αδελφού την Αγίαν Τριάδα κηρύττουν. Όλο το έτος διαιρείται σε τέσσερις τριάδες έτι δε επιτελούνται δια την τελείωσιν εις τα ουράνια ... διότι η ζωή των όλων και η αιτία είναι η Αγία Τριάς ο Θεός μας . Η Αγία Τριάς θα αποκαταστήσει και θα ανακαινίσει την ανθρώπινη φύση. Έτσι η συνήθεια να τελούνται μνημόσυνα στο χρόνο για τον προσφιλή μας νεκρό δηλώνει ότι ο αδελφός μας είναι αθάνατος στην ψυχή και πάλι θα ανανεωθεί, όταν ο πλάστης αναστήσει το σώμα του.

21. τρισαγίον

 ερ. Πολλοί μεταβαίνουν στο κοιμητήριο και καλούν τους ιερείς να διαβάσουν τρισάγιο επί του τάφου. Ωφελεί αυτό το τρισάγιο τους κεκοιμημένους αδελφούς; 

απ. Ασφαλώς ναι. Η ωφέλεια είναι πολύ μεγάλη. Σε άλλο κεφάλαιο του παρόντος πονήματος εξηγούμε την ωφέλεια της ψυχής. εδώ θα παραθέσουμε κάτι χειροπιαστό. Κάτι που ακούσαμε με τα αυτιά μας από ανθρώπους πού ήσαν παρόντες, αλλά παράλληλα γράφτηκε και στο βιβλίο Γκαγκαστάθης της Ορθόδοξης Κυψέλης. Συνέβη στο γέροντα παπά-Δημήτρη Γκαγκαστάθη που κοιμήθηκε το έτος 1975.

Διηγείται ο αγιασμένος παπά-Δημήτρης Γκαγκαστάθης:

Στις 30 Οκτωβρίου 1946, Κυριακή, είπα κατά τη Θεία Λειτουργία ότι επάνω στο βουνό, σε απόκρημνο μέρος εσφαγιάσθησαν τέσσερις άνδρες άγνωστοι, από τους αντάρτες και εκεί ευρίσκονται τα οστά τους από τον Αύγουστο του 1944. Τους εδίκασαν στο κομμουνιστικό χωριό Λιόπρασο. Ευσεβής όμως χριστιανός, ονομαζόμενος Ευάγγελος Ζυγογιάννης, τους παρηκολούθησε μέχρι του τόπου του μαρτυρίου. αυτός μου τα είπε όλα και εθεώρησα καλό να πηγαίνουμε να πάρουμε τα ιερά οστά τους. Έκανα και ένα καλό κασόνι, για να τα τοποθετήσουμε στο οστεοφυλάκιο του χωριού και να τους ψάλλω την κανονισμένη νεκρώσιμο ακολουθία.

Πράγματι το απόγευμα και ώρα δύο ξεκινήσαμε και φθάσαμε στο μαρτυρικό μέρος, που ήτανε τα οστά. Καθήσαμε λίγο να ξεκουραστούμε. Είχα μαζί μου το πετραχήλι, για να τους ρίξω τρισάγιο και με μερικούς άνδρες κατεβήκαμε κάτω στο απόκρημνο βάθος. Ο Θεός έδειξε θαύμα. Έξαφνα άρχισαν να ακούωνται και από τους τέσσερις γογγυσμοί και φωνές, όπως την ώρα που τους βασάνιζαν και ξεψυχούσαν, την στιγμή του άγριου μαρτυρικού θανάτου. Ακούονταν καθαρά ο καθένας και στο μέρος που ξεψύχησε. Πόσο ζωντανή είναι η θρησκεία μας! Πολύ συγκινητική η κατάστασις και η ώρα. Τα παιδιά άρχισαν να φοβούνται και να ζητούν βοήθεια. Τους λέγω: μη φοβείσθε, απέδειξε ο Θεός ότι είχον ανάγκη ανακουφίσεως και ότι είναι αρεστόν αυτό το οποίο εσκέφθηκα. Θέλουν ν' ακούσουν την διατεταγμένην ακολουθίαν της νεκρώσιμου. Λέγω στους παρεστώτας: Πιστεύετε ότι η θρησκεία μας είναι ζωντανή, ότι σήμερα ο Θεός δείχνει θαύματα; Τώρα θα παύσουν, αφού βάλω το πετραχήλι. Έτσι και έγινε. Μόλις έβαλα το πετραχήλι, για να ρίξω ένα τρισάγιο, άναψα το θυμιατό και άρχισα το Ευλογητός ο Θεός ημών πάντοτε νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν , έπαυσαν αμέσως οι γογγυσμοί και οι φωνές. Να τι ζητούσαν οι αδικοσφαγμένοι. Όλοι διεπίστωσαν ότι τα τρισάγια και τα μνημόσυνα είναι σωστά και άγια. Είναι δε ανάγκη να γίνονται. Ήταν σοφοί και άγιοι οι Πατέρες της Εκκλησίας που τα καθιέρωσαν .